Zakaz kazirodztwa w kulturach antycznych
We wczesnych kodyfikacjach antycznych zakaz kazirodztwa występuje zarówno u hebrajczyków, jak i w kodeksie Hammurabiego.
Kazuistycznie formułowane zakazy kazirodztwa zostały zapisane w III Księdze Mojżeszowej (Leviticus), nazywanej także Księgą Kapłańską. Księga zawiera zarówno ogólną normę zakazującą spółkowania z krewnymi (Kpł. 18, 6), jak i normy szczegółowe. Zakazane było zatem współżycie z własnym ojcem oraz z matką (Kpł. 18, 7), z własną siostrą zarówno rodzoną (Kpł. 18, 9), jak i przyrodnią (Kpł. 18, 11), a także z wnukami (Kpł. 18, 10), chociaż zwrot uzasadniający zakaz obcowania płciowego z dziećmi swoich dzieci - „bo są one twoją nagością”, skłania raczej do uznania, iż dotyczył on wszystkich zstępnych. Niedozwolone było również współżycie z ciotką ze strony ojca (Kpł. 18, 12), a także z siostrą matki (Kpł. 18, 13), oraz ze stryjem, jak i z jego żoną ( Kpł. 18, 14). Zakaz kazirodztwa obejmował stosunki płciowe z macochą (Kpł. 18, 8), jak również z synową (Kpł. 18, 15). Za sprzeczne z nakazami Prawa, uważano także współżycie z bratową (Kpł. 18, 16), jednakże tylko za życia brata, po jego śmierci bowiem obowiązywała zasada lewiratu (Pwt. 25, 5 – 10). Zakazane było również współżycie z zstępnymi kobiety, z którą miało się stosunki płciowe (Kpł. 18, 17). Niedozwolone były także stosunki z siostrą kobiety, z którą mężczyzna współżył. Zakaz ten jednak wygasał z chwilą jej śmierci (Kpł. 18, 18).
Większość z przestępstw naruszających wskazane normy karana była karą śmierci, której podlegali zarówno mężczyzna, jak i kobieta (Kpł. 20, 11 – 12; 20, 14; 20, 17; 20, 19), w przypadku zaś stosunków z ciotką lub z bratową sankcją miała być klątwa bezdzietności (Kpł. 20, 20 – 21). Dodatkową dolegliwość za zachowania kazirodcze stanowiło przeklęcie sprawców przez Boga i cały lud Izraela (Pwt. 27, 20; 27, 22 – 23).
Kara śmierci była wykonywana poprzez ukamienowanie, spalenie bądź też powieszenie na drzewie.26
Jednocześnie w Biblii znaleźć można przykład stosunku kazirodczego w linii prostej. A mianowicie, opowieść o córkach Lota, które w celu posiadania potomstwa i z braku innych, niż ich własny ojciec, osobników płci męskiej, upoiły Lota winem, a następnie kolejno odbyły z nim stosunek płciowy. Starsza z córek urodziła potem syna, któremu nadała imię Moab. Stał się on według Biblii praojcem Moabitów. Młodsza natomiast powiła syna o imieniu Ben-Ammi, któremu przypadła rola praojca Ammonitów (Rdz. 19, 30 - 38).
Komentatorzy Biblii przypuszczają, iż ten fragment Starego Testamentu stanowi oparte na podaniach ludowych pogardliwe wyjaśnienie pochodzenia dwóch ludów Amonitów i Moabitów, z którymi Izrael pozostawał w nieprzyjaźni nakazanej Prawem.27 Można jednakże domniemywać, iż jest to dowód na ewolucję prawa Izraela. W czasach Lota mogły jeszcze nie istnieć normy zakazujące kazirodztwa, które zostały spisane w Księdze Kapłańskiej i Księdze Powtórzonego Prawa. Hipotezę taką zdaje się potwierdzać fakt, iż córki Lota nie zostały ukarane za swoje czyny.28 A przecież starotestamentowy Bóg do specjalnie wyrozumiałych nie należał, zwłaszcza w przypadku grzeszników sprzeciwiających się prawom dotyczącym sfery seksualnej. Nie można zapominać, iż los Sodomy i Gomory przypieczętowała próba homoseksualnego zgwałcenia przez mieszkańców Sodomy wysłanników Boga, którzy przybrali męską postać (Rdz. 19, 1 – 28).
Kodeks Hammurabiego przewidywał relegację ojca spółkującego ze swą córką. Za spółkowanie z narzeczoną syna, która miała uprzednio stosunek z synem, ojca karano poprzez związanie i wrzucenie do wody, jednakże w przypadku gdyby nie doszło do uprzedniego stosunku między narzeczonymi ojciec miał wypłacić narzeczonej syna odszkodowanie. Karą śmierci przez spalenie karano spółkowanie matki z synem, nawet jeśli czyn taki miał miejsce po śmierci ojca,29 syn zaś który po śmierci ojca dopuścił się stosunku ze swoją macochą, jeśli posiadała ona potomstwo zrodzone z ojca, skazywany był na wygnanie z ojcowskiego domu.30
Również prawodawstwo hetyckie zawierało szereg norm regulujących stosunki małżeńskie i zakazujących stosunków seksualnych z bliskimi krewnymi. Mężczyźnie nie tylko nie wolno było mieć stosunków ze swoją matką, siostrą czy córką, ale także z matką swej żony, jej siostrą czy też córką z poprzedniego małżeństwa. Zakaz dotyczył także żony ojca i brata, jednakże tylko do momentu śmierci ich mężów. Rozpowszechniona w krajach Starożytnego Wschodu zasada lewiratu zezwalała bowiem na poślubienie wdowy najpierw przez brata zmarłego, następnie jego ojca, a gdyby i ten zmarł przez jego bratanka.31 Zakazane były również kazirodcze stosunki natury homoseksualnej pomiędzy ojcem a jego synem, oraz z własnym bratem.32 Za omówione czyny, jak wskazuje traktat zawarty w połowie XIV w p.n.e. pomiędzy królem hetyckim Suppilulilumą I a księciem Hukkaką z kraju Hajasa, groziła kara śmierci.33
Niemniej jednak nie na całym obszarze Starożytnego Wschodu występował zakaz kazirodztwa. We wspomnianym już kraju Hajasa, który jest przez historyków umiejscawiany we wschodniej Anatolii, panował sororat zezwalający mężczyźnie na stosunki seksualne z siostrami i kuzynkami żony, a także z żonami swego brata i ich siostrami. Dozwolone było także współżycie z własnym bratem, siostrą czy kuzynką.34
W Egipcie, w niektórych okresach małżeństwa zawierane między rodzeństwem rodzonym bądź też przyrodnim było nakazem dynastycznym.35
Jako przykład małżeństwa dynastycznego siostry z bratem można podać związek królowej Sydonu Immi – Asztarte z Tabnitem I, do którego doszło w V w. p.n.e.36
Surową karę za sprzeniewierzenie się zakazom dotyczącym związków kazirodczych z matką przewidywało staroindyjskie prawo (Manu), nakazujące spalenie uczestników czynu.37
Zgodnie z literą prawa greckiego za popełnienie czynu będącego kazirodztwem groziła kara śmierci lub wygnania.38
Również prawo rzymskie znało zakaz kazirodztwa. Mogło ono występować zarówno w postaci nierządu (stuprum), jak i małżeństwa między osobami blisko spokrewnionymi. Incestus polegający na zawarciu kazirodczego małżeństwa podlegał karze na podstawie Lex Iulia.39 Nie przeszkadzało to bynajmniej Kaliguli współżyć ze swymi siostrami40, chociaż A. Krawczuk uważa stosunki Kaliguli z Druzyllą, z uwagi na brak wzmianek o tym fakcie u współczesnych, nawet wrogich cesarzowi autorów, za wymysły późniejszych historiografów41. Nie stanowiło również przeszkody dla Klaudiusza w poślubieniu swej bratanicy Agrypiny42. W tym wypadku, jak podaje A. Krawczuk, górę nad prawem i obyczajnością wzięła racja stanu43. Agrypinę z kolei Swetoniusz podejrzewa o współżycie z własnym synem Neronem44. Niewątpliwie była o syna chorobliwie zazdrosna, czego dowodzi jej, delikatnie rzecz ujmując, negatywny stosunek do Akte, wyzwolenicy i kochanki cesarza45.
komentarze
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.