Kary i środki karne
Z uwagi na brzmienie art. 7 § 1, 2 i 3 k.k. oraz na określone w przepisie art. 201 k.k. zagrożenie karą w postaci pozbawienia wolności na okres od 3 miesięcy do lat 5 kazirodztwo jest występkiem.262
Moim zdaniem przy wymiarze kary za przestępstwo kazirodztwa ze względu na fakt, iż na mocy tego przepisu są penalizowane krańcowo różne zachowania sprawców, z jednej strony będzie to obcowanie rodzica z dzieckiem zasługujące na szczególne potępienie z uwagi na, opisywane we wcześniejszej części pracy, niezwykle traumatyzujące skutki dla psychiki małoletniego, z drugiej zaś całkowicie dobrowolne stosunki między pełnoletnimi osobami, sąd powinien w sposób szczególny korzystać z dyrektyw wymiaru kary zawartych w art. 53 k.k.
Zgodnie z powołanym przepisem sąd wymierzając karę za dane przestępstwo, kieruje się własnym uznaniem. Ograniczony jest jednakże, przede wszystkim granicami kary grożącej za dany czyn według ustawy karnej oraz stopniem winy, którą można sprawcy w konkretnym przypadku przypisać. Ponadto sąd musi uwzględnić stopień społecznej szkodliwości czynu, a także wziąć pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma osiągnąć w stosunku do skazanego, jak i potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.
W szczególności winien uwzględnić motywację i sposób zachowania się sprawcy, popełnienie przestępstwa wspólnie z nieletnim, rodzaj i stopień naruszenia ciążących na sprawcy obowiązków, rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa, właściwości i warunki osobiste sprawcy, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa i zachowanie się po jego popełnieniu, a zwłaszcza staranie o naprawienie szkody lub zadośćuczynienie w innej formie społecznemu poczuciu sprawiedliwości, a także zachowanie się pokrzywdzonego.
Ponadto wymierzając karę sąd bierze także pod uwagę pozytywne wyniki przeprowadzonej mediacji pomiędzy pokrzywdzonym a sprawcą albo ugodę pomiędzy nimi osiągniętą w postępowaniu przed sądem lub prokuratorem.
Niewątpliwie przepis ten daje sądowi odpowiednie możliwości, w zakresie różnicowania wymierzanej kary.
W przypadku kazirodztwa popełnionego na osobie małoletniej do lat 15 za okoliczności wpływające na wyższy wymiar kary sąd z pewnością uzna wysoką społeczną szkodliwość takiego czyn, popełnienie przestępstwa na szkodę małoletniego, oraz potrzebę kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Obciążać sprawcę będą także rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa oraz stopień naruszenia ciążących na sprawcy obowiązków. Niewątpliwie sąd winien także uznać, iż przestępstwo takie zostało popełnione z motywacji zasługującej na szczególne potępienie.
Natomiast w przypadku tzw. konsensualnego kazirodztwa, moim zdaniem, sąd winien wziąć pod uwagę niski stopień winy i społecznej szkodliwości takiego czynu. Przede wszystkim zaś brak osoby pokrzywdzonej, a co za tym idzie brak wszelkich okoliczności obciążających, związanych z negatywnymi skutkami jakie niesie przestępstwo dla życia jego ofiary.
Nie należy ponadto zapominać, iż w przypadku konsensualnego kazirodztwa z powodu braku osoby pokrzywdzonej nie ma możliwości zastosowania art. 53 § 3 k.k., w związku z czym, moim zdaniem, sąd tym bardziej winien stosować łagodny wymiar kary.
Podobna kwestia występuje przy warunkowym umorzeniu postępowania. Z uwagi na to, iż zagrożenie karą w przypadku występku kazirodztwa przekracza 3 lata nie jest możliwe umorzenie postępowania karnego na podstawie przepisu art. 66 § 1 i 2 k.k., a ze względu na wspomniany w poprzednim akapicie brak osoby pokrzywdzonej w przypadku konsensualnego kazirodztwa, nie ma również możliwości zastosowania takiego środka probacyjnego na podstawie przepisu art. 66 § 3 k.k. z uwagi na to, iż wymaga on pojednania pokrzywdzonego ze sprawcą.
Obok kary pozbawienia wolności istnieje możliwość orzeczenia środka karnego w postaci pozbawienia praw publicznych. Możliwość taką daje sądowi przepis art. 40 § 2 k.k. zgodnie z którym, w przypadku skazania na karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 3 lata, sąd uznając, iż przestępstwo zostało popełnione z motywacji zasługującej na szczególne potępienie może orzec wspomniany środek karny.263
Środek karny w takiej postaci ma charakter niewątpliwie represyjny i w założeniu ma być reakcją na takie zachowanie sprawcy, które implikuje utratę publicznego zaufania, czy też autorytetu, którym winien się legitymować człowiek posiadający takie prawa. Swoim zakresem obejmuje utratę praw politycznych w postaci biernego i czynnego prawa wyborczego, praw obywatelskich takich jak prawo do pełnienia funkcji w organach i instytucjach państwowych oraz praw honorowych w postaci utraty orderów, odznaczeń czy tytułów honorowych.264
Z uwagi na znaczną dolegliwość takiego środka karnego sąd winien stosować go ze szczególną rozwagą, niemniej jednak nie sposób nie uznać, iż jego orzeczenie jest w pełni uprawnione w przypadku przestępstwa kazirodztwa jakiego dopuszczają się rodzice w stosunku do swoich małoletnich dzieci. Nie może bowiem budzić wątpliwości, iż takie przestępstwo należy uznać za popełnione w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie.265
Jednocześnie w takim przypadku sąd ma możliwość skorzystania z przepisów art. 51 k.k. i uznając za celowe orzeczenie pozbawienia lub ograniczenia praw rodzicielskich lub opiekuńczych w razie popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego lub we współdziałaniu z nim, zawiadamia o tym właściwy sąd rodzinny, w którego gestii spoczywa wydanie takiego orzeczenie.
Natomiast możliwość orzeczenia grzywny albo kary ograniczenia wolności w miejsce kary pozbawienia wolności daje sądowi przepis art. 58 § 3. Sąd może tak orzec w przypadku przestępstwa zagrożonego karą pozbawienia wolności nie przekraczającą lat 5, zwłaszcza gdy jednocześnie orzeka środek karny. Jednakże w myśl przepisu art. 58 § 4, nie może wydać takiego orzeczenia w stosunku do sprawcy występku umyślnego, który był uprzednio skazany na karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 6 miesięcy bez warunkowego zawieszenia jej wykonania, oraz do sprawcy występku o charakterze chuligańskim.266
komentarze
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.